Kısırlık Nedir?
Çocuk yapma kabiliyeti olmamasına, başka bir anlatımla döl verememeye kısırlık ( steriilite ), bu durumu yaşayanlara ise kısır ( interfil ) denilir. Tüm memeli canlılardaki gibi insanda da eşey özelliği kadın ve erkek olmak üzere iki farklı bireyde eşey hücrelerinde toplanmıştır. Eşey hücreleri kadında yumurtalıklarda erkeklerde testislerde üretilmektedir. Yalnız, bu iki farklı eşey hücresinin ya da tohumunun birleşmesi, bir bebeğin dünyaya gelmesini sağlamaktadır.
Çocuk sahibi olmak isteyenler ve bu nedenle korunmayan çiftler, iki yıl boyunca çocuk sahibi olamaz ise, çiftlerden birinde ya da her ikisinde de kısırlık tehlikesi olabileceğinden kuşkulanılır. Türkiye’de buna göre, kısırlık ortalama olarak %12 – 15 kadardır. Evlendikleri andan itibaren halen çocuk sahibi olamayan çiftlerin kısırlık haline primer sterilite, bir veya birkaç çocuk dünyaya getirdikten sonra, halen çocuk isteyen ama çocukları olmayan çiftlerin haline de sekonder sterilite adı verilir. Kısırlığın erkeklerde kadınlardan daha az görüldüğü doğru değildir. İncelemesi basit olduğundan doktora müracaat eden çiftlerin kısırlık muayenelerine ilk olarak erkekten başlanması daha doğrudur.
Kısırlığın Belirtileri
Genital organ hastalıkları, hormonal durumlar, yumurtanın bozuk oluşu ya da olmayışı gibi durumlar sonucunda kısırlık sorunu ile karşılaşılmaktadır. Kısırlık probleminde cinsel birliktelik biçimleri, zamanı ve cinsiyet organlarının anatomik ve fizyolojik halleri de göz önünde bulundurulmalıdır. Yumurtlama zamanına denk gelmeyen birlikteliklerin ya da tohum hücrelerini taşımayan erkek spermasının doğal olarak veriminin yüksek olması beklenemez. Yumurta bırakımını gerçekleştirmeden adet olan kadınların da çocuk sahibi olamayacağı açıktır.
Kadınlarda yumurtanın bulunup bulunmadığı ve yumurtanın varlığına göre rahim iç zarında hormonal farklılıkların olup olmadığı anlayabilmek amacıyla probe kürtaj ve bazal temperatür grafiği benzeri çok sayıda metotlar uygulanmaktadır. İdrar ile yapılan hormon istatistikleri de yumurta bırakımı anını ayarlayabilmektedir. Rahim ağzında yer alan ve servikal müküs adı verilen tıkacın hormonal ve biyolojik bünyesi de kısırlık probleminde mühimdir. Cinsel birlikteliği ardından yapılan muayenelerde servikal müküsün spermlerin rahim içine ulaşmasını kolaylaştırıp kolaylaştırmadığı incelenir. Kısırlığın nedenlerinden biri de önceden yakalanılmış kabakulak ve tüberküloz benzeri hastalıklarda dolayı yumurtalık yollarının kapanmış olmasıdır.
Kısırlığın Tedavisi
Bunu anlayabilmek amacıyla vajinadan rahim içine rudyoopak madde şırıngalanır. Böylece rahmin ve kapanan yumurtalık yollarının röntgeni çekilir. Karnın içinde bulunan organları, yumurtalıkları, tıkanmış yumurtalık yollarını ve bunun gibi durumları görebilmek amacıyla endoskopik metotlar bulunmaktadır. Yumurtalıkların kocaman ve kistik bir hal almış olmadı, adet görmede azalma ve kıllanma benzeri durumlarla anlatılan stein-leventhal sendromunda da kısırlık olmaktadır.
Erkeklerin önceden yaşamış olduğu tüberküloz gibi hastalıklar nedeniyle kısırlık görülebilir. Erkeklerin tek boşalım ile bıraktıkları spermanın laboratuar ortamında incelenmesiyle ulaşılan sonuca spermogram adı verilir. Kısırlık açısında erkek spermlerinin sayısı, hareketliliği ve biçimleri önem taşıdığı gibi, cinsel organların da birlikteliği devam ettirecek durumda olmadı, yani sertleşmesi şarttır. İktidarsızlık hali erkeklerde görülen kısırlık nedenlerinin başında gelir. Bu durumlarda erkeğin sperminin kadına verilmesi amacıyla artifisiyel inseminasyon metodu uygulanır.
Sperm sayısı düşük olanların durumu, kimi hormonlar ile iyileştirilir. Kadınlarda kısırlığın yok olması amacıyla önce her açıdan incelenmesi ve ana sorunun belirlenmesi şarttır. Yumurta bırakımı olmayan hastalarda uyarıcı ilaçlar kullanılır. Yumurta yolları kapanmış olan hastalarda yolları açmak amacıyla hidro tubasyon uygulanır. Bu yöntemde rahme boyundan ilaçlı su sıkılıp basınç sayesinde kapanan yolun açılması gerçekleştirilebilir. Bir de stein-leventhan sendromunda över rezeksiyonu ameliyatı yapılır. Tıkanıklığı açmak amacıyla tuba plastiği ameliyatları da yapılabilir.
